เห็ดโคน(เห็ดปลวก)

“เห็ดโคนหรือเห็ดปลวก” นับเป็นเห็ดที่มีรสชาติอร่อยที่สุดและมีราคาแพงที่สุดของไทย  หลายคนบอกว่าเห็ดโคนมีรสชาติอร่อยระดับโลก   และเป็นที่ทราบกันดีอยู่แล้วว่า ปัจจุบันนี้เห็ดโคนยังไม่สามารถที่จะเพาะเลี้ยงในเชิงพาณิชย์ได้ จะต้องเก็บจากธรรมชาติ และเก็บได้เพียงปีละ  1-2 รุ่น ในช่วงที่อากาศร้อนอบอ้าวและมีฝนตกลงมาในช่วงฤดูฝน ถึงแม้ในขณะนี้จะมีการส่งเสริมให้เกษตรกรเพาะเลี้ยงเห็ดโคนน้อยมากขึ้น อย่างไรก็ตามเห็ดโคนน้อย ยังมีรสชาติที่อร่อยสู้เห็ดโคนป่าไม่ได้ เห็ดโคนพบได้ในหลายพื้นที่ของประเทศไทยตามป่าหรือสวนผลไม้  จากการศึกษาพบว่าเห็ดโคนจะเกิดอยู่ใต้ผิวดิน มีรากหยั่งลึกลงถึงรังปลวก  การพบเห็ดโคนพบได้ทั้งที่ราบ  ที่เนิน  หรือตามผาหินที่มีการสร้างอาณาจักรขอจอมปลวก (Colony)  โดยในอาณาจักรจะมีการแผ่ขยายรังย่อยออกไปทั้งสี่ทิศ  ตามความเหมาะสมของภูมิศาสตร์  แต่ละแห่งในรังปลวกแต่ละรังจะเป็นสวนเห็ด (fungus  garden) เป็นอาหารของปลวกตัวอ่อน ในวงจรชีวิตของปลวกมันจะมีการตระเตรียมพลังไว้สร้างอาหาร  และขยายพันธุ์ออกไปสู่โลกภายนอกซึ่งก็คือ  “แมลงเมา”  เมื่อมีปัจจัยต่างที่มีความเหมาะสม  เห็ดโคนมีโอกาสในการเจริญเติบโตเป็นดอกเห็ดโคนที่อยู่ใต้ดิน  เท่าที่ศึกษามีอยู่ 2 ประเภท

    ประเภทที่ 1 เห็ดโคนที่ขึ้นอยู่ตามผิวของจอมปลวก เติบโตจนชนดินที่อยู่ห่าง 1-2 เซนติเมตร  มีกากรพอกบานแบบดอกไม้บริเวณที่ชนดิน  และต่อจากนั้นจึงสร้างเป็นก้านและดอกเห็ด   ซึ่งเราจะรับประทานเฉพาะส่วนที่เจาะเข้าไปในดิน จนถึงปลายหมวกดอก โคนดอกที่พ้นดินจะอวบอ้วน รังปลวกจะอยู่ต่ำจากผิวดินไม่มากนัก

     ประเภทที่ 2 เห็ดโคนที่ขึ้นจากใต้ดิน เห็ดพวกนี้รากจะหยั่งลึกถึงรังปลวกใต้ดิน  เติบโตและมีหมวกดอกจากรังปลวก ปลายหมวกดอกแหลมจะทะลุดินขึ้นมา พวกนี้ก้านจะเรียวยาวเก็บยากเพราะอยู่ในดินลึก

แหล่งที่มีเห็ดโคนชุกชุมได้แก่ บริเวณป่าเขตร้อน ท้องถิ่นอุบลฯ

นอกจากลักษณะใต้ดินที่พอจะแยกได้สองประเภทแล้ว   เวลาพ้นดินขึ้นมายังมีลักษณะของสีดอก  และก้านที่แตกต่างกันไปตามลักษณะดิน  อากาศ  แสง  และอุณหภูมิ ซึ่งมีอาจารย์หลายท่านได้แยกไว้  เช่น  เห็ดโคนปี  เห็ดโคนขาไก่  เห็ดโคนข้าวดอก  เห็ดโคนไฟ  เห็ดโคนน้ำท่วม  และอื่น ๆ  ตมลักษณะสี  รูปร่างและปัจจัยในการเกิด  แต่ก็ยังไม่สามารถที่จะหาข้อยุติในสิ่งต่าง ๆ ได้   เพราะธรรมชาติยังคงความเป็นธรรมชาติที่เรายังไม่เข้าใจ จึงต้องพยายามศึกษากันต่อไปอีก  แต่ที่มีเชื่อเสียงมากที่สุดจะพบมากในป่าเบญจพรรณ  เขตท้องถิ่นต่างๆ...

การบริโภคเห็ดในปัจจุปัน  ต้องระมัดระวังสิ่งปนเปื้อน และเห็ดมีพิษ หากล้างไม่สะอาดจะทำให้มีอาการคลื่นไส้อาเจียน หรือาจเสียชีวิตจากพิษของเห็ดได้

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Termitomyces  fuliginosus  Heim

ชื่อสามัญ : เห็ดโคน  เห็ดปลวก  เห็ดร้อน